Is de gokwereld nog beheersbaar?
Is de gokwereld nog beheersbaar?
Sinds de legalisering van online gokken in Nederland in 2021 is de gokindustrie explosief gegroeid. Hoewel betrouwbare cijfers over de impact op gokgedrag en verslavingsproblematiek nog in ontwikkeling zijn, laten ook ervaringen uit het buitenland zien dat de toegankelijkheid van online gokken grote risico’s met zich meebrengt.
In de Verenigde Staten is bijvoorbeeld sinds 2018 sportweddenschappen op grote schaal gelegaliseerd. Uit recent onderzoek van de University of California San Diego blijkt dat het inzetten op sportwedstrijden exponentieel is toegenomen en dat tegelijkertijd het aantal hulpvragen voor gokproblemen fors is gestegen. Hoewel Nederland een ander reguleringsmodel heeft, zijn er duidelijke parallellen met de snelle groei van online gokken en de invloed ervan op kwetsbare spelers.
De impact van legalisering op het gokgedrag
In de VS steeg het totaal ingezette bedrag op sportweddenschappen van 4,9 miljard dollar in 2017 naar ruim 121 miljard dollar in 2023, waarvan 94 procent via online platforms. Tegelijkertijd steeg het aantal mensen dat online zocht naar hulp bij gokproblemen fors. Staten waar sportweddenschappen werden gelegaliseerd, zagen een toename van 50-67% in zoekopdrachten naar termen zoals ‘gokverslaving’ en ‘hulp bij gokken’.
Ook in Nederland heeft de legalisering van online kansspelen geleid tot een sterke groei van de markt. In 2023 werd ruim 1,39 miljard euro uitgegeven aan online kansspelen, en recent onderzoek van Trimbos en het CBS toont aan dat het aantal risico- en probleemspelers stijgt. De verslavingszorg en SLICKS waarschuwen al langer voor de gevolgen van deze ontwikkeling.
Gokreclames en normalisering van gokken
Net als in de VS is ook in Nederland het aantal gokreclames fors toegenomen. Bekende sporters en influencers maakten in de eerste jaren actief reclame voor online gokken, totdat de overheid ingreep met een verbod op ongerichte gokreclames in 2023. Toch blijft gokken, met sportweddenschappen in een sterk stijgende lijn, een steeds zichtbaarder onderdeel van de maatschappij.
Met de opkomst van live betting, waarbij spelers tijdens een wedstrijd steeds opnieuw kunnen inzetten, wordt gokken steeds sneller en impulsief uitgevoerd. Dit brengt extra risico’s met zich mee, vooral voor jongvolwassenen. Daarnaast vormen zij procentueel gezien een groter deel binnen de totale groep die deelneemt aan kansspelen.
Wat betekent dit voor Nederland?
Het onderzoek uit de VS laat zien dat online gokken een extra risicofactor is voor verslavingsproblematiek. In Pennsylvania bijvoorbeeld steeg het aantal hulpvragen met 33% na de opening van fysieke wedkantoren, maar sprong dit naar 61% toen online wedden werd toegestaan. Dit bevestigt wat we al langer weten: hoe makkelijker gokken toegankelijk is, hoe groter de risico’s op gokproblemen.
Nederland heeft wel enkele beschermingsmaatregelen, zoals CRUKS (Centraal Register Uitsluiting Kansspelen) en de verplichting tot speellimieten. Maar deze maatregelen werken niet altijd waterdicht. Spelers kunnen nu nog steeds legaal gokken via loterijen, krasloten of cafés, ook als ze in CRUKS staan. En als het legaal is dan heeft de overheid goed de consequenties overwogen, dus kunnen we met zijn allen zonder problemen daaraan meedoen, toch? Daarnaast is er weinig zicht op hoe goed aanbieders hun zorgplicht naleven en of spelers daadwerkelijk geholpen worden wanneer zij risicovol gedrag vertonen.
De Kloof tussen Beleidsmaatregelen en Praktische Hulpverlening
Hoewel Nederland beleid heeft om gokschade zoals gokverslaving te voorkomen, weten we dat veel mensen pas hulp zoeken als de schade al te groot is. Dit komt door:
- Onbekendheid met hulp opties
- Veel mensen weten niet waar ze terechtkunnen voor informatie of advies.
- De psychiatrie/verslavingszorg is voor velen een te grote eerste stap.
- Drempels om hulp te zoeken
- Gokproblemen gaan vaak gepaard met schaamte en ontkenning.
- Jongeren (16-24 jaar) en andere kwetsbare doelgroepen komen zelden zelf uit hun comfortzone om hulp te zoeken. Dus als Moses…………?
- Informatie-overload
- Professionals en maatschappelijke organisaties zijn vaak overbelast en ontvangen veel informatie over verschillende sociale problemen, waardoor gokschade en verdere problematiek geen prioriteit krijgt bij hun dagelijkse werkzaamheden.
- Burgers worden overspoeld met online berichten en advertenties, waardoor preventieboodschappen moeilijk doordringen.
Hoe het SLICKS Steunpunt Gokschade Amsterdam de Kloof wil dichten
Het Steunpunt Gokschade Amsterdam is een laagdrempelige voorziening die werkt met ervaringsdeskundigen. We bieden anonieme ondersteuning met informatie, advies en doorwijzing of begeleiding naar passende zorg/hulpverlening.
Het Steunpunt zet in op:
Praktische en directe hulpverlening – Mensen kunnen zonder verwijzing binnenlopen en worden direct geholpen.
Ervaringsdeskundige begeleiding – Gesprekken met mensen die zelf gokproblemen hebben overwonnen, wat de drempel verlaagt.
Outreachend werken – Actief contact zoeken met moeilijk bereikbare doelgroepen, zoals jongeren en mensen in kwetsbare financiële situaties.
Samenwerking met maatschappelijke organisaties – In samenwerking met Jellinek en de GGD ontwikkelen we workshops en/of informatiesessies voor schuldhulpverleners en ervaringsdeskundigen van buurtteams, zodat zij gokschade eerder herkennen en weten wat ze vervolgens kunnen doen.
Wat zit er nog in de koker van SLICKS?
Naast het organiseren van deze voorliggende voorziening werken we aan een innovatief systeem dat gokkers beter moet beschermen tegen financiële problemen en verslavingsrisico’s. Het richt zich op:
- Betere controle en transparantie, zodat gokkers bewuster omgaan met hun gokgedrag bij kansspelen.
- Beperking van geldstromen naar illegale gokpraktijken, waardoor zwart geld minder vrij circuleert.
- Preventie en monitoring, waarbij spelers inzicht krijgen in hun eigen gokgedrag en tijdig gewaarschuwd worden.
Conclusie: Nederland moet nú actie ondernemen
De wereldwijde ontwikkelingen en waarschuwingen van bijvoorbeeld WHO voor gokken als gevaar voor de volksgezondheid laten zien dat zelfregulering (de slager keurt zijn eigen vlees) niet werkt en strengere regelgeving en hulp dicht bij de mens noodzakelijk is. Blijven we reactief ingrijpen wanneer de gokschade al is ontstaan, of nemen we proactieve maatregelen om verdere problematiek te voorkomen?
Wij roepen beleidsmakers, de Kansspelautoriteit en maatschappelijke organisaties op om:
Betere handhaving van de zorgplicht en ook toeleiding naar laagdrempelige plaatselijke hulpverlening mogelijk maken
Uitbreiding van CRUKS naar alle vergunde kansspelen
Onderzoek en ontwikkeling van een toekomstbestendig preventiesysteem
Investering in maatschappelijke bewustwording en outreachend werken
Er is structurele financiering nodig voor informele laagdrempelige hulpverlening en de ontwikkeling van preventieprogramma’s in samenwerking met onafhankelijke en betrokken ervaringsdeskundigen, in plaats van uitsluitend in te zetten op regulering.
Door Raymond Aronds, specialist gokproblematiek.