Originele WHO tekst over gevaar gokken op kansspelen 2 dec 2024

Belangrijke feiten
✦ Een gestandaardiseerde wereldwijde schatting van gokschade is beperkt,
maar schattingen suggereren dat 1,2% van de volwassen wereldbevolking
een gokstoornis heeft. Schade door gokken van anderen is ook wijdverbreid.
✦ Industrieanalisten schatten dat de wereldwijde gokinkomsten in 2028 $ 700
miljard zullen bedragen (1). Het gebruik van smartphones in lage- en
middeninkomenslanden zal veel van deze groei stimuleren.
✦ Mensen die op schadelijke niveaus gokken, genereren ongeveer 60% van de
verliezen (gokinkomsten) (2).
✦ Gokken kan de gezondheid bedreigen en leiden tot een toename van
psychische aandoeningen en zelfmoord. Het kan armoede veroorzaken door
huishoudelijke uitgaven weg te leiden van essentiële goederen en diensten.
✦ Gokschade omvat ook relatieproblemen, huiselijk geweld, financiële stress,
stigma, misdrijven zoals diefstal en fraude om inkomsten te genereren,
verwaarlozing van kinderen en de ondermijning van burgerlijke instellingen via
corruptie en politieke activiteiten van bedrijven. Gokken wordt ook vaak
gebruikt om geld wit te wassen dat is verkregen via illegale activiteiten.
✦ De snelle normalisatie van gokken vindt plaats door commercialisering en
digitalisering. Sponsoring en marketing zijn ook belangrijke factoren in de
snelle wereldwijde groei.

 

Overzicht
Gokken houdt in dat geld (of een ander item van waarde) wordt ingezet op een
uitkomst die onzeker is, met de mogelijkheid om een hogere opbrengst te behalen.
Wedden, gokautomaten, casinospellen, loterijen en bingo zijn allemaal vormen van
gokken. Elektronische gokmachines (EGM’s) en casinospellen worden vaak
geassocieerd met het grootste risico op schade. Deze zijn zowel in fysieke locaties
als online beschikbaar. De juridische status van gokken verschilt tussen en binnen
landen, hoewel veel rechtsgebieden gokken inmiddels hebben gelegaliseerd. Omdat
gokken online beschikbaar is, is het bijna overal en altijd toegankelijk, zelfs op
plaatsen waar gokken verboden is.
Gokken kan ernstige schade toebrengen aan de gezondheid, waaronder financiële
stress, relatieproblemen, huiselijk geweld, psychische aandoeningen en zelfmoord.
De schade van gokken kan een leven lang aanhouden en zelfs intergenerationeel

worden overgedragen. Interventies op bevolkingsniveau kunnen helpen om schade
te voorkomen en te verminderen. Deze omvatten het beëindigen van reclame en
promoties, het verstrekken van gecentraliseerde accountregistratie die vereist dat
gokkers bindende verlieslimieten instellen, en beperkingen met betrekking tot
toegang en beschikbaarheid (openingstijden, dichtheid). Strenge regelgeving en
handhaving zijn ook nodig om te zorgen dat bestaande wetten worden nageleefd.

 

Omvang van het probleem
Gokken is nu legaal beschikbaar in veel landen. Het is genormaliseerd door nieuwe
commerciële associaties met sport- en culturele activiteiten die zwaar worden
gepromoot. Wereldwijd ervaart ongeveer 5,5% van de vrouwen en 11,9% van de
mannen enige mate van schade door gokken (3). Een Zweedse studie schatte dat
mensen met een gokstoornis 15 keer meer kans hebben om door zelfmoord te
overlijden dan de algemene bevolking (4). In Victoria, Australië, werd vastgesteld dat
minstens 4,2% van de zelfmoorden gokgerelateerd was (5).
Voor elke persoon die op risiconiveaus gokt, worden gemiddeld zes anderen
(meestal niet-gokkers) beïnvloed (6). Dit aantal is waarschijnlijk veel hoger in
gemeenschappen met nauwe familiebanden, waaronder inheemse bevolkingen.
Gokken kan ook normale consumptie-uitgaven van andere bedrijven afleiden.
Zelfregulering door de industrie is een veelvoorkomend kenmerk van gokregulering.
Er zijn echter talloze voorbeelden van het falen van deze aanpak. Er is vaak weinig
transparantie over de manier waarop veel gokproducten functioneren. EGM's kunnen
gebruikers misleiden met ontwerpkenmerken die langdurig gebruik aanmoedigen.
Bestaande gezondheidsboodschappen zijn vaak ontoereikend en kunnen
zogenaamde “dark nudges” bevatten, die het gebruik van schadelijke producten
stimuleren (bijvoorbeeld door in te spelen op cognitieve vooroordelen van gokkers)
en de normalisatie versterken. Naast strenge regelgeving voor gokproducten en hun
beschikbaarheid, zijn duidelijke waarschuwingen over de bijbehorende schade
waarschijnlijk effectiever dan boodschappen zoals “stop met gokken als het niet leuk
meer is.”
Er is geen wereldwijde overeenkomst over de regulering van online gokken.
Ongeoorloofde aanbieders bieden regelmatig ongereguleerde gokproducten aan, en
er is een dringende behoefte aan regulering van online gokken.

 

Wie loopt risico?
Mensen die ingrijpende levensgebeurtenissen ervaren, zoals scheiding,
pensionering, letsel of het overlijden van een geliefde, kunnen een verhoogd risico
lopen. Sociale stressoren zoals armoede, discriminatie of andere achterstand

vergroten ook de risico's. De intensieve promotie van gokken online en via sport
vormt ook een risico op normalisatie van gokken bij kinderen en jongeren.

 

Symptomen en tekenen
Gokstoornis wordt beschreven naast middelenstoornissen in zowel de Diagnostic
and Statistical Manual of Mental Disorders, vijfde editie (DSM-5) als de
International Classification of Diseases, elfde revisie (ICD-11). De ICD-11
beschrijft drie diagnostische vereisten:
1. Verminderde controle over gokken.
2. Een groeiende prioriteit voor gokken, met voorrang boven andere
levensbelangen en dagelijkse activiteiten.
3. Voortzetting van gokken ondanks negatieve gevolgen.
Schade door gokken treedt ook op ruim onder klinische drempels. Tekenen van
schade zijn onder meer de afleiding van geld van essentiële huishoudelijke uitgaven.
Dit kan leiden tot voedselonzekerheid, huisvestingsproblemen en moeilijkheden bij
het verkrijgen van gezondheidszorg en onderwijs.

 

Verspreiding
De gemakkelijke toegankelijkheid van gokproducten verhoogt het risico op
deelname. Gokmogelijkheden zijn vaak onevenredig veel aanwezig in gebieden met
een grotere achterstand. Hoog-intensieve producten, zoals elektronische
gokmachines (EGM’s), platforms voor snel gokken en casinospellen (inclusief online
versies), zijn bijna overal beschikbaar.
De commercialisering van gokken in veel landen – die ook de normalisatie bevordert
– verhoogt de incidentie van gokschade. Sponsoring of andere associaties met
populaire sportcompetities, evenals de aanwezigheid van gokproducten in sociale
omgevingen, zijn belangrijke mechanismen. Agressieve promotie van gokken via
populaire en sociale media verhoogt ook de gokactiviteiten.

 

Preventie en controle
Universele, populatiebrede volksgezondheidsbenaderingen zijn vereist om
gokschade te voorkomen. Deze omvatten:
✦ Het beëindigen van gokadvertenties, promoties en sponsoring van sport en
andere culturele activiteiten.
✦ Het verminderen van stigma en schaamte die wordt ervaren door mensen die
schade door gokken ondervinden.

Universele accountregistratie met bindende voornemens en effectieve
zelfuitsluitingshulpmiddelen.
✦ Productveiligheidsmaatregelen, waaronder universele verlieslimieten,
maximale inzetlimieten en verplichte pauzes tijdens goksessies.
✦ Effectieve regulering van gokaanbieders, inclusief goed gefinancierde
handhavingsactiviteiten.
✦ Het aanpakken van de politieke activiteiten van de gokindustrie en haar
invloed op onderzoek.
✦ Tegenboodschappen die waarschuwingen bevatten over de schade die
gepaard gaat met gokproducten.

 

Behandeling
Een reeks therapieën bestaat voor mensen met een gokstoornis. Momenteel zijn de
meest effectieve vormen langdurige cognitieve gedragstherapie (CGT) of
motiverende gespreksvoering. Zelfhulp, farmacologische interventies en wederzijdse
ondersteuning hebben minder bewijs van effectiviteit, hoewel laatstgenoemde tot de
meest gebruikte interventies behoren. Enig bewijs ondersteunt internetgebaseerde
therapieën, hoewel het aantal afhakers een belangrijk probleem blijft.
De behandeling van gokstoornissen heeft een lage opkomst, met een geschatte
0,14% van de bevolking die formele en informele hulp zoekt voor huidige problemen.
Stigma en schaamte weerhouden mensen er vaak van om hulp te zoeken. De door
de gokindustrie geprefereerde reguleringsaanpak – zogenaamde verantwoord
gokken-programma's – verergeren dit probleem door de schuld effectief bij de
getroffen persoon te leggen. Verantwoord gokbeleid is doorgaans ineffectief, vooral
wanneer deelname aan de maatregelen optioneel is.
Mensen die beter controle willen krijgen over hun gokken of ermee willen stoppen,
moeten toegang krijgen tot ondersteunende tools. Deze omvatten universele
voornemens (waarbij mensen bindende limieten instellen voor tijd en geld besteed
aan gokken) en zelfuitsluiting (waarmee mensen zichzelf kunnen verbieden bij
gokaanbieders). Universele (ook wel verplichte) systemen zijn het meest effectief.
Vrijwillige systemen hebben een lage deelnamegraad en zijn niet afdwingbaar.
Preventie is de meest kosteneffectieve strategie om gokschade te minimaliseren.

 

Uitdagingen
In landen waar gokken is gelegaliseerd, ontvangen overheden doorgaans
aanzienlijke belastinginkomsten. Dit kan leiden tot een zekere afhankelijkheid, wat
ontmoediging creëert om schade te verminderen. Waargenomen economische

voordelen van gokmarkten kunnen prioriteit krijgen boven slecht begrepen effecten
op gezondheid en welzijn.
Groepen uit de gokindustrie verzetten zich doorgaans krachtig tegen regelingen met
grote impact en andere maatregelen die hun commerciële belangen schaden.
Politieke activiteiten door bedrijven zijn wijdverspreid en effectief in het beschermen
van de belangen van deze bedrijven. De onderzoekssector is ook beïnvloed door de
industrie via financiering en andere ondersteuning. Het beperken van de invloed van
belanghebbenden op de onderzoeksagenda en het openbare beleid is een van de
belangrijkste volksgezondheidsdoelen.

 

Wereldwijde impact
Gokschade neemt toe naarmate gokmarkten zich uitbreiden, wat een uitdaging vormt
voor de gezondheid en het welzijn van bevolkingen. Ongereguleerde, illegale of
offshore gokken vormt aanzienlijke regelgevende uitdagingen voor alle overheden.
Effectief reageren vereist intergouvernementele samenwerking om gegevens te
delen, consumenten te beschermen tegen ongereguleerde praktijken en overheden
in staat te stellen rechtmatige belastinginkomsten te innen. Zonder effectieve
bescherming kan gokken de voortgang richting de realisatie van de Duurzame
Ontwikkelingsdoelen (SDG’s), met name 3, 10 en 16, ondermijnen.

 

Reactie van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)
De WHO erkent de negatieve effecten van gokken op de gezondheid. Multisectorale
actie is vereist om gokschade te verminderen en te voorkomen dat gokken de
voortgang naar de SDG’s belemmert. De WHO erkent de noodzaak voor lidstaten om
gokoperaties, producten en activiteiten nauwlettend te monitoren en effectief te
reguleren. Dit moet onder meer omvatten:
✦ Het verminderen van stigma en schaamte gerelateerd aan gokken.
✦ Het beëindigen van advertenties en promotie.
✦ Het richten op andere maatregelen stroomopwaarts om gokschade te
voorkomen en te verminderen.
De WHO coördineert een groep wereldwijde experts om de capaciteit te vergroten
om in te spelen op de volksgezondheidsimplicaties van gokken. Initiële inspanningen
omvatten het leiden van de ontwikkeling van nieuwe diagnostische instrumenten voor
gokstoornissen die beter aansluiten op populaties buiten Noord-Amerika en het
faciliteren van een consensus onder experts over diagnostische grenzen. De WHO
erkent dat sommige rechtsgebieden effectieve regelgevende systemen voor gokken
hebben ontwikkeld. Inspanningen om deze lessen te documenteren en te

verspreiden zijn aan de gang, met name ter ondersteuning van lage- en
middeninkomenslanden waar commerciële gokactiviteiten snel toenemen.

References
1. H2 Gambling Capital. Global Gambling Industry Generates $536bn in 2023
with H2 Expecting 7% Growth Expected in
2024. https://h2gc.com/news/general/global-gambling-industry-generates-
536bn-in-2023-with-7-growth-expected-in-2024

2. Gambling Research Exchange Ontario (GREO) 2019a. Proportion of revenue
from problem gambling. GREO,
Guelph. https://www.greo.ca/Modules/EvidenceCentre/files/GREO%20(2019)
%20Evidence%20brief%20Proportion%20of%20revenue%20from%20problem
%20gambling.pdf

3. Wardle, Heather et al. The Lancet Public Health Commission on gambling.
The Lancet Public Health, Volume 9, Issue 11, e950 – e994.
DOI: 10.1016/S2468-2667(24)00167-1

4. Karlsson A, Håkansson A. Gambling disorder, increased mortality, suicidality,
and associated comorbidity: a longitudinal nationwide register study. J Behav
Addict 2018; 7: 1091–99.

5. Rintoul, A, Dwyer J, Millar C, Bugeja L, Nguyen H. Gambling-related suicide in
Victoria, Australia: a population-based cross-sectional study. The Lancet
Regional Health – Western Pacific, 2023.

6. Goodwin BC, Browne M, Rockloff M, Rose J. A typical problem gambler
affects six others. Int Gambl Stud 2017; 17: 276–89.